Allah Hakkı Kul Hakkı


Mahkûmun fîh´in (mükellefin) kısımlarından bahsederken bu kaideyi açıkladım ve Allah hakkından, mükellef kul hakkından veya toplum hakkı ve şahsî haktan ne kastedildiğini izah ettim. Birincisi ile toplumun maslahatı ikincisiyle de özellikle mükellef ferdin maslahatı gözetilmiştir. Bu kaidenin bu­rada tekrar zikredilmesi şu münasebetledir: Kaide ilk geçtiği yerde "şer´î hü­kümlerin gayesi insanların maslahatlarını gerçekleştirmektir" meselesini beyan için zikredildiği halde burada, "konulan hükümlerle gerçekleşmesi hedeflenen maslahat, topluma ait maslahat-ı âmme (kamu yaran) olabileceği gibi şahsa ait maslahat-ı hassa da olabilir veya her ikisi arasında müşterek olabilir" meselesini ifade etmek için tafsilat verilmeden zikredilmiştir.